Blog Post

Μια έκθεση αρχιτεκτονικής στην περιφέρεια, εφάµιλλη των εκθέσεων στην πρωτεύουσα, πραγµατοποιήθηκε στα Χανιά, στο Κ.Α.Μ. (Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου, στο Μεγάλο Αρσενάλι Χανίων) από 11 Απριλίου έως 11 Μαίου 2003 για το έργο του αρχιτέκτονα Erich Mendelsohn υπό την Καλλιτεχνική ∆ιεύθυνση του αρχιτέκτονα ∆ηµ. Αντωνακάκη, σε συνεργασία µε το Ινστιτούτο Goethe και το Ινστιτούτο Εξωτερικών Σχέσεων της Στουτγάρδης.

Είναι η δεύτερη κατά σειρά Έκθεση αρχιτεκτονικής που πραγµατοποιήθηκε εφέτος στο Μεγάλο Αρσενάλι, ανακατασκευασµένο πρόσφατα από το ΚΑΜ.

Χωρίς την έντονη τουριστική κίνηση και τους κυκλοφοριακούς φόρτους, τα Χανιά παραµένουν σήµερα παράδειγµα πρωτεύουσας νοµού χωρίς δείγµατα «ανάπτυξης », ένας πόλος ζωής που διοχετεύει µια πηγή ανεξαρτησίας της τέχνης προς όλους τους τοµείς της καλλιτεχνικής δραστηριότητας: αρχιτεκτονική, χορός, λογοτεχνία, θέατρο, µουσική.

Ο MENDELSOHN   ένας από τους πρωτοπόρους του 20^ου αιώνα, ονειρεύτηκε τη δυνατότητα συνένωσης της αρχιτεκτονικής µε τις άλλες τέχνες, µέσα στον ιδιαίτερο χώρο των λαών της Μεσογείου. Ιδρυτικό µέλος της «ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΑΚΑ∆ΗΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ » συνεργάστηκε µε τον αρχιτέκτονα Η.Τ. Wijdeveld  από το Άµστερνταµ, και τον ζωγράφο A. Ozenfant στο Παρίσι για την ίδρυσή της το 1933, κάτι πού δυστυχώς εµπόδισε ο πόλεµος.

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΥ ΜΕNDELSOHN στο Μεγάλο Αρσενάλι, προστίθεται σαν εµπειρία στον επισκέπτη στο συνολικό χώρο του Λιµανιού των Χανίων.

Η έκθεση περιλαµβάνει το υλοποιηµένο έργο του από το γραφείο του, στο Βερολίνο, τον Μεσοπόλεµο και τα έργα των δύο επόµενων δεκαετιών (1933-53) ως αυτοεξόριστου αρχιτέκτονα στην Ευρώπη και στην Αµερική. Τα έγχρωµα χαρακτηριστικά σκίτσα του, λίγα σχέδια και µακέτες έργων του από το Πανεπιστήµιο της Στουτγάρδης, κόσµησαν το Μεγάλο Αρσενάλι, στους δυό ορόφους µε τα πατάρια του.

Ο Πύργος Einstein είναι το πρώτο του αρχιτεκτονικό έργο(1920). Έγινε σε συνεργασία µε τον αστροφυσικό Freundlich και είχε ενσωµατωµένο «ουρανοστάτη», για τα πειράµατα της Θεωρίας της Σχετικότητας.

Στον Μεσόπολεµο ο Mendelsohn σχεδίαζε κατοικίες, πολυκατοικίες και εµπορικά καταστήµατα, κτίρια για εκθέσεις και εργοστάσια .Με τον αρχιτέκτονα Neutra το 1923 κέρδισαν το Α΄ Βραβείο στον αρχιτεκτονικό διαγωνισµό για το Business- Center Company στη Χάιφα. Ιδιαίτερα γνωστό τον κάνουν τα πολυκαταστήµατα των SCHOCΚEN  στη Νυρεµβέργη (1925),  στη Στουτγάρδη (1928) κλπ .

Μέσω της αρχιτεκτονικής και της µορφολογίας µιας κινητικής φόρµας, τα έργα του συνέθεταν στο κέντρο της πόλης απίστευτα δυναµική παρουσία. Το εσωτερικό κατακόρυφο κλιµακοστάσιο των καταστηµάτων SCHOCΚEN στην Στουτγάρδη στην πρόσοψη, είναι εντυπωσιακό, καθώς τα µεγάλα συνεχή, καµπύλα υαλοστάσια επιτρέπουν στον ήλιο και στο φως να εισβάλλουν στο κτίριο, καθώς ανεβαίνει κανείς στους ορόφους.

Χρησιµοποιώντας το beton – arme µε διατοµές µορφοσιδήρου, ο Μendelsohn επέτυχε τη στέγαση µεγάλων ανοιγµάτων µε µικρής διατοµής δοκούς και συνέθετε την πρόσοψη µε συνεχή, ευθύγραµµα ή καµπύλα, υαλοστάσια Ο µορφοσίδερος µπορούσε να καµπυλωθεί και να συναρµολογηθεί σαν σκελετός σε όσους ορόφους ήθελε, δίνοντας στο κέλυφος ασυνήθιστη δυναµική παρουσία, κάτι πού ερχόταν σε αντίθεση µε τα σύνολα των παραδοσιακών κτισµάτων φτιαγµένων κυρίως από πέτρα, του Μεσοπολέµου.

Το 1928 κτίζεται το όνειρό του, η ιδιωτική κατοικία του στο Rupenhorn, που θα χρησι µεύσει ως πρότυπο για τις βίλλες στην Αγγλία, την Παλαιστίνη και την Αµερική. Σχεδιάζει τα έπιπλα και τα φωτιστικά.

Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΜΕΝDELSΟΗΝ, γίνονται ολοκληρωµένα και µε αρτιότητα και είναι συγκινητικά καθώς είναι άγνωστα µετά το 1933.

Καθώς το Γ’ Ράιχ µετά την άνοδο του έκανε συλλήψεις , ο Mendelshon εγκατέλειψε τη Γερµανία.Ο ίδιος είχε προσχωρήσει στην εβραική κοινότητα λόγω της συζύγου του τσελίστα Luise που ήταν εβραϊκής καταγωγής, αν και ο ίδιος ήταν πρωσσικής καταγωγής. Κατέφυγε πρώτα στην Ολλανδία και µετά στην Αγγλία στο γραφείο του Serge Chermayeff. Μαζί του κερδίζει το Α΄βραβείο στο διαγωνισµό για το Περίπτερο De-La-Warr στο Σάσεξ, ένα από τα πρώτα µοντέρνα κτίρια της Αγγλίας, που βρίσκεται νότια του Λονδίνου.

Το 1935 ανοίγουν γραφείο στην Ιερουσαλήµ Κατασκευάζει το Νοσοκοµείο στο Hadassah (1934-39) και στη Χάιφα(1937-38) και µερικές ιδιωτικές κατοικίες.

Το 1941 µετακοµίζει οριστικά στην Αµερική.

Συγκινητικές φωτογραφίες µε τον φίλο του και παλιό συνεργάτη του Neutra ή τον Frank Loyd Wright αποκαλύπτουν τραγικές στιγµές της προσωπικής του ιστορίας. Συνάντηση µε τον Mies Van Der Rohe, συνάδελφο του από το Bauhaus. Ο Kahn του προσφέρει χώρο στο γραφείο του. Το 1946 παίρνει επίσηµα άδεια από το κράτος και ανοίγει δικό του γραφείο στο Σαν Φραντζίσκο.

Μακέτες από το Κτίριο της Συναγωγής στο Οχάιο,  της ιδιωτικής κατοικίας Russell κλπ. στην έκθεση.

Το 1942 δίνει διαλέξεις στο Berkley, οι οποίες δηµοσιεύτηκαν το 1944.

Το 1951 αρχίζει να γράφει την αυτοβιογραφία του « My life in Sketches ». Γεννηµένος το 1887 στη Ανατολική Πρωσσία είναι ήδη 64 ετών.

Πεθαίνει το 1953 από καρκίνο .

∆ίδασκε στους φοιτητές του στο Μπέρκλευ:

“βρίσκετε την έµπνευση οπουδήποτε… 

να κοιτάτε το παρελθόν, για να μπορείτε να αλλάξετε την ενέργεια του παρόντος… »

Εκδόσεις και κατάλογος των έργων του διατίθενται από το ΚΑΜ: www.kam-arsenali.gr

Επιµέλεια Έκθεσης:

Regina Stephan, Ιστορικός Τέχνης

Κωστής Μαυρακάκης, αρχιτέκτων Συνεργάτης: Elke Lagansky, Ζωγράφος

Για τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ  Αθήνα 5.7.2003

Κείμενο και φωτογραφίες Αναστασία Πεπέ, Αρχιτέκτων ΕΜΠ

(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ, τεύχος 41, Σεπτ. Οκτ. 2003)