Blog Post

Αλιβέρι.  22 Μαίου 2012, παραμονή της Αναλήψεως, παραλία του Καράβου, επίνειου του Αλιβερίου

Γράφω πάνω στα χαλίκια της παραλίας πλάι στο εργοστάσιο της ΔΕΗ, δίπλα στο σκάφος που καλαφατίζει ο ξάδερφός μου. Αραγμένο με κόντρες στα χαλίκια της παραλίας το ξύλινο χειροποίητο σκάφος του στέκει ελεύθερο στον αέρα, πλάι στους τεράστιους αγωγούς, αφημένους πάνω στα χαλίκια, πριν συνδεθούν με τη τελευταία 5^η μονάδα παραγωγής ενέργειας της ΔΕΗ, με το φυσικό αέριο.

Ημέρα καθημερινή και απόλυτη ησυχία βασιλεύει στο τοπίο. Το παλιό εργοστάσιο με τις διπλές καμινάδες του πάνω στη θάλασσα και τις άλλες δύο παλιές πλάι στους  βασικούς σκουριασμένους  όγκους του μένει σιωπηλό. Δύο νέοι τεράστιοι αγωγοί περιμένουν στα χαλίκια καθώς γράφω. Άλλοι κατακόρυφοι αγωγοί είναι έτοιμοι, συνδεδεμένοι με σκαλωσιές στο βάθος της οριοθετημένης με συρματόπλεγμα περιοχής, της εταιρείας μεταλλικών κατασκευών ΜΕΤΚΑ, καθώς βλέπω μπροστά μου.  Ανάμεσά τους  ξεχωρίζω τα χαμηλά, ευθύγραμμα, προκατασκευασμένα κουβούκλια του Υπουργείου Πολιτισμού! Μια κυρία ανοίγει την πόρτα και κατεβαίνει. Με βλέπει. Εφορία προκλασικών και κλασικών αρχαιοτήτων ΙΑ΄ ΕΠΚΑ.

Φωτ -2 Το εργοστάσιο της ΔΕΗ με τις παλιές μονάδες παραγωγής ενέργειας και τις δύο νεώτερες, πλάι στα νέα και τα σπασμένα  σκαριά.

Απέναντί μου το τοπίο της θάλασσας. Το νεολιθικό «Μεσονήσι», ο βράχος με τις σπηλιές πάνω απ’ τον οικισμό του Καράβου στο λιμάνι, με τις κόκκινες κεραμιδένιες στέγες του. Μόνο ουζερί και καφετέριες δουλεύουν τώρα στον Κάραβο. Στην προκυμαία δεμένες τόσες πολλές ξύλινες ψαρόβαρκες και καίκια. Αναλογίζομαι πως με τον νόμο  που επέβαλε στην Ελλάδα η Ε.Ο.Κ. το 1990, πριν δυο δεκαετίες (2), να επιδοτείται κάθε ψαράς για να σπάσει το καίκι του, λείψανε γενικά τα καίκια από τα λιμανάκια -Μα να! Ίσως εδώ μερικοί  δεν χρειάστηκε να τα σπάσουν! σκέφτομαι.

Το Μεσονήσι
τοπίο της θάλασσας
με τον Κάραβο.

Φορτηγά και λιμουζίνες. Τα φορτηγά περνούν φορτωμένα. Κόβουν ταχύτητα στη στροφή μπροστά στην είσοδο του παλιού εργοστασίου της ΔΕΗ και συνεχίζουν προς το τσιμεντάδικο της ΑΓΕΤ (3) φορτωμένα  αδρανή και χώμα. Υπάρχει μια μόνιμη δραστηριότητα  προς την ΑΓΕΤ-ΗΡΑΚΛΗΣ, αγορασμένη τώρα από την Lafarge ως θυγατρική της για να την κλείσει,  που συνδέεται με τους υψηλούς μισθούς και τα παχυλά «εφ’ άπαξ» στους υπαλλήλους της, για να αποχωρήσουν εθελοντικά πριν την  συνταξιοδοτική τους έξοδο. Δημιουργούνται έτσι πολίτες «δύο ταχυτήτων» στο κοινωνικό καρκίνωμα του δραματικού Αλιβερίου.

Δυο άντρες σταματούν στην είσοδο, βγαίνουν από το αυτοκίνητό τους και κρεμούν στα κάγκελα του παλιού εργοστασίου της ΔΕΗ ένα πανώ που γράφει: «NAI – ΣΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΛΙΒΕΡΙΟΥ».  Η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος με μαζούτ-πετρέλαιο εξωτερικής καύσης – έχει σταματήσει και το προσωπικό του βρίσκεται σε διαθεσιμότητα εδώ και τέσσερα χρόνια.. Το προσωπικό πληρώνεται μα το εργοστάσιο δεν λειτουργεί. Μέχρι να ολοκληρωθεί η νέα εγκατάσταση φυσικού αερίου που θα τροφοδοτήσει τη πέμπτη μονάδα με το νέο καύσιμο.

Πίσω από τις εγκαταστάσεις της ΔΕΗ  φαίνεται το τσιμεντάδικο της ΑΓΕΤ – Lafarge στο βάθος του τοπίου (φωτ 7) προς την ίδια πλευρά του Ευβοικού κόλπου. Εκμεταλλεύεται την τέφρα του λιγνίτη που υπάρχει συσσωρευμένη σε μαύρους λόφους ακόμα, απόβλητο του παλιού εργοστασίου της ΔΕΗ και τα άφθονα αδρανή φυσικά ορυκτά των ορεινών λόφων γύρω από το Αλιβέρι για την παραγωγή τσιμέντου. Υπολειτουργεί χωρίς να έχει σταματήσει. Ο ήχος του δεν ακούγεται.

Η ησυχία
του τοπίου μ’ ενοχλεί
η απόλυτη.

Είναι καταμεσήμερο και το αλλοτινό “ερωτικό τοπίο του Καράβου” δεν λειτουργεί! Όμως να! Ξαφνικά ακούγεται πάλι ένας έντονος, σταθερός  θόρυβος στο μέσον του λιμανιού, από την μεριά της θάλασσας. Είναι ο διαρκής, παραγωγικός ήχος ενός τρυπανιού πάνω σε μια μαούνα που σκάβει μέσα στο λιμάνι του Καράβου, βαθαίνοντάς το. Το βλέπω στην άκρη της γραμμής του Μεσονησιού, στο κέντρο του τοπίου της όρασής μου. Η διάθεσή μου για γράψιμο ξαναρχίζει και με ακινητοποιεί στη μέση του σφαιρικού αυτού χώρου.

Βιομηχανικό τοπίο του Αλιβερίου

Η κυρία του ΥΠΠΟ μιλά τώρα δυνατά με τον εργοταξιάρχη. Δίνει οδηγίες. Οι εργάτες που ήρθαν, κάπου πέντε ως επτά ξένοι, μελαμψοί πακιστανοί εργάτες, ξεφορτώνουν παλέττες πλάι στα παραπήγματα. Ο λόγος της διακόπτεται από τον ήχο ενός clark που σφυρίζει συνεχώς, αλλά διακοπτόμενα και ενδυναμώνει το τοπίο . Παρατηρώ αρχαία μάρμαρα και πέτρες ενός αρχαιολογικού χώρου μέσα στην οριοθετημένη με ψηλό συρματόπλεγμα απαγορευμένη περιοχή κατασκευής της 5^ης μονάδας της ΜΕΤΚΑ. Πίσω από τα χαμηλά παραπήγματα της αρχαιολογίας αναγνωρίζω κάπου δέκα συνδεδεμένους στη σειρά οικίσκους ηλεκτρολογικού εξοπλισμού ελέγχου του φυσικού αερίου. Οι εργάτες μεταφέρουν τα αρχαία μάρμαρα πάνω στο clark με ιμάντες και τα τοποθετούν στις παλέττες, για να τα απομακρύνουν από τον χώρο, αφού η αρχαιολόγος τα έχει ελέγξει και τα έχει καταγράψει σε καταλόγους. Κάποια πολύ σημαντικά ευρήματα θα έχουν βρεθεί.

Έμαθα αργότερα πως σ’ αυτή τη θέση και κυρίως κατά την εκσκαφή διέλευσης  του αγωγού φυσικού αερίου βρέθηκαν νεολιθικές αρχαιότητες της Εποχής του σιδήρου, σημαντικές για την ιστορία του τόπου(4), ενώ  η  κλασσική πόλη «Πορθμός» – το επίνειο των αρχαίων Ταμυναίων – είχε ήδη καταστραφή το 1950 με την εγκατάσταση του πρώτου Ατμοηλεκτρικού Σταθμού Αλιβερίου (5).

Στον υποσταθμό
ήχος μηχανήματος
ξανά σφυρίζει.

Η θάλασσα του Μαΐου  είναι δροσερή ενώ γράφω. Ήλιος που ζαλίζει. Τώρα διακρίνω καθαρά ανάμεσα στις δύο ψηλές, νεώτερες  καμινάδες της ΔΕΗ, χτισμένο πάνω στη θάλασσα έναν μεσαιωνικό πύργο με πολεμίστρες και παράθυρα. Είναι ένας από τους πολλούς ενετικούς πύργους που ξεφυτρώνουν σ’ όλη την περιοχή από το Αλιβέρι μέχρι την Κύμη(6). Έχουμε ζήσει, έχουμε μεγαλώσει μ’ αυτούς τους ενετικούς Πύργους. Έχουν δαμάσει τα τοπία των παιδικών μας χρόνων, καθώς τους βλέπαμε από μακρυά στις κορφές των λόφων, από τα θρανία του σχολείου μας στο Αλιβέρι ή από κοντά, καθώς σεριανίζαμε με τα πόδια την περιοχή ή με το αυτοκίνητο του πατέρα μας.

Δεν με εκπλήσσει
ο ενετικός πύργος
στις καμινάδες.

Όχι! Δεν μου προκαλεί έκπληξη ο Πύργος! Αυτό που με εκπλήσσει είναι που το Βιομηχανικό Τοπίο Αλιβερίου κρύβει στη σφαίρα του, από τα έγκατά της γης μέχρι τον αέρα μια συνεχή κατοίκηση:

Νεολιθικές αρχαιότητες στο Μεσονήσι και κλασσικές στην θέση «Πορθμός»στον Κάραβο. Κι άλλα ευρήματα της Εποχής των Μετάλλων στον Κάραβο.

Βενετσιάνικοι  πύργοι στην παραλία ή  στις κορφές λόφων .

Λιγνιτωρυχεία στα έγκατα της γης με στοές για την εξόρυξη του λιγνίτη ή στην επιφάνεια του εδάφους. 

Ατμοηλεκτρικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις ενέργειας, χρηματοδοπούμενες από «το σχέδιο Μάρσαλ» στα μέσα του 20 ου αιώνα (1950) και πετρελαιοκίνητες στα τέλη του. Εγκαταστάσεις τεχνολογίας φυσικού αερίου την πρώτη δεκαετία του 21^ου αιώνα.

Υπάρχει μια συνεχής κατοίκηση του χώρου αυτού τουλάχιστον εδώ και  4.500 χρόνια που κάνει το τοπίο να έχει δυναμική με διάρκεια και την ψυχή μας να ανοίγει. Κι όλα αυτά πλάι στην θάλασσα!

Μια υπέροχη θάλασσα ανάμεσά τους, ένας φυσικός λιμένας στο Νότιο Ευβοικό Κόλπο, που σε γαληνεύει. Ήρεμη, κλειστή, βαθιά και γαλήνια. Πίσω από τον λιμενοβραχίονα φαίνονται εντυπωσιακά οι απέναντι παραλίες με τις οροσειρές της Αττικής, του Ραμνούντα και της Πάρνηθας. Αυτό το τοπίο.

Τώρα σκουριάζουν
Πεταμένα στην άμμο 
Τα στηρίγματα.  

                                                            ***

Ελαφρές εγκαταστάσεις προκατασκευασμένων γραφείων για το προσωπικό της ΔΕΗ   μπροστά στην  είσοδο. Αυτοκίνητα παρκαρισμένα έξω από τα κάγκελα ανάμεσα σε καίκια ξύλινα κι άλλα καίκια σπασμένα. Καλαμιές πλάι στη θάλασσα. Μέσα στο συρματόπλεγμα του παλιού εργοστασίου χαμηλά βαρέλια και ύστερα μια κτιστή μπετονένια γερανογέφυρα που ερημώνει πάνω στη θάλασσα. Θα δεχόταν τα πετρελαιοφόρα που άδειαζαν μέχρι πρότινος το πετρέλαιο για την λειτουργία του.

Τώρα η παραγωγή ρεύματος με φυσικό αέριο θα χρησιμοποιεί το νερό της θάλασσας  με υπαίθριο αγωγό ψύξης. Η νέα μονάδα παραγωγής σχεδιάστηκε σε απόσταση από το παλιό εργοστάσιο αλλά χωρίς περιβαλλοντική φροντίδα για τις αρχαιότητες. Τις παλιές και τις νέες εγκαταστάσεις συνδέει ο υπαίθριος αγωγός ψύξης νερού που ξεκινά από τον χώρο της πέμπτης μονάδας, υποβαθμίζεται μπροστά από την είσοδο – στο σημείο διέλευσης του παραλιακού δρόμου- και ανέρχεται μέχρι την επιφάνεια στη θάλασσα. Ο αγωγός φυσικού αερίου μετά τα νέα αρχαιολογικά ευρήματα κατά την εκσκαφή  υποχρεώθηκε να υποβαθμιστεί σε μεγάλο βάθος από την εταιρεία φυσικού αερίου. Κατέβηκε μέχρι δέκα μέτρα κάτω από το έδαφος ώστε να παραμείνει άθικτος ο νεολιθικός οικισμός της Εποχής των Μετάλλων. Οι αρχαιότητες καταγράφηκαν αλλά παραμένει αναγκαία η περαιτέρω προστασία και η ανάδειξή τους (7) .

Στο βάθος απλώνεται το Αλιβέρι. Η παλιά πόλη στον λόφο και πιο πίσω οι ελαφριές καμπύλες των οροσειρών της Δίρφης.

Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ

 Η αιώρηση του φωτός ή του ανέμου, έτσι όπως έρχεται από πολύ μακρυά, από το Αιγαίο Πέλαγος και την Κύμη, πίσω από την κοιλάδα  του εργοστασίου της ΔΕΗ, στο Αλιβέρι με έχει δομήσει.

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος δεν έχει γράψει γι αυτά τα χρόνια του εδώ στο Αλιβέρι, ίσως γιατί τον είχαν πληγώσει. Ήταν εδώ όταν έγινε η εξέγερση των εργατών εναντίον του πατέρα του, των λιγνιτωρύχων του μεσοπολέμου (το 1933), όταν διαφώνησε μαζί  του.(8)  Όμως εγώ  οφείλω να γράψω για το Αλιβέρι.

Για την ενέργεια του φωτός και του ανέμου που βγαίνει  βορειοανατολικά, έρχεται από τον Ελλήσποντο στην Κύμη,  φθάνει στο Μεσονήσι κι έρχεται προς τα εδώ, αυτήν την ενέργεια του Αιγαίου Πελάγους! Διαγράφεται πίσω από τις διπλές κορφές των λόφων. Διευθύνει την ύστατη κορύφωση της νυχτερινής αύρας. Του ανέμου που κινεί τις ψαρόβαρκες και καθορίζει την δυναμική των ήχων. Το φως είναι διαυγές.(9)

Τα εργοστάσια με τις δίδυμες καμινάδες τους γιγαντώνουν την ενέργεια του τοπίου. Προιστορικές και κλασσικές αρχαιότητες κρυμένες στο χώμα. Ενετικά φρούρια του Μεσαίωνα, δεσπόζουν  από την παραλία μέχρι τις κορφές των λόφων. Διαιωνίζουν μια διάθεση επικοινωνίας μέσω της φωτιάς υποσυνείδητα μέσα μας. Φλόγες καπνού μιας άλλης εποχής- από τους ομηρικούς χρόνους μέχρι τον Μεσαίωνα – στο τοπίο. Βενετσιάνικη κυριαρχία στους λόφους. Τούρκικο αλισβερίσι στο παλιό Αλιβέρι.

Έκρηξη βιομηχανικής δράσης τον εικοστό αιώνα: Λιγνιτωρυχεία την δεκαετία του 1930. Παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος με ατμό το 1950 για την ηλεκτροδότηση της χώρας. Αλλαγές στη βιομηχανική παραγωγή  ενέργειας στο τέλος του 20^ου αιώνα με το πετρέλαιο. Το τσιμεντάδικο της  ΑΓΕΤ-σημερινή LAFARGE- δίπλα στη ΔΕΗ για την εκμετάλλευση του παράγωγου της τύρφης και οι σκαμμένοι λόφοι της για τα αδρανή υλικά. Εγκαταστάσεις φυσικού αερίου με κουβούκλια ηλεκτρονικού ελέγχου στις μέρες μας. Τώρα που ολοκληρώνονται και ξεκινά η παραγωγή, σηματοδοτούν την αρχή της  δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα, μια νέα αρχή μέσα την οικονομική κρίση. Μαρασμός και οικονομική κρίση στο Αλιβέρι.

Δημιουργούν τη Δυναμική του Τοπίου.

Μαρασμός, κρίση.
Δυναμικό τοπίο
στο Αλιβέρι.

φωτ- 14 Οι εγκαταστάσεις της ΑΓΕΤ- LAFARGE με τα αποθέματα τύρφης. Το νέο εργοστάσιο της ΔΕΗ στο μέσον του τοπίου στο σημείο της διαρροής από τις δοκιμές. Το Αλιβέρι στο λόφο στο βάθος

ΠΕΠΕ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ
Αρχιτέκτων Μηχανικός (κείμενο και φωτογραφίες)

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ στο www.greekarchitects.gr -ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ-  Tον Mάιο 2013)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(1)Η συνέχεια του βουνού της “Πλατια-Κορφής” μεταξύ Αμαρύνθου και Αλιβερίου στο σημείο που ενώνεται με την Δίρφη  ονομάζεται  όρος «Κοτύλαιο». Έχει ερείπια ενός πανάρχαιου  ναού, αφιερωμένου στην θεά Αρτέμιδα. Υπάρχει σήμερα το μικρό χωριό « Παρθένι», πόλη που στην αρχαιότητα  πιθανώς να σχετιζόταν με την λατρεία της θεάς Αρτέμιδας. Όμως «η κυριότερη θεά της Εύβοιας δεχόταν στο ιερό της Αμαρυσίας Αρτέμιδας τις μεγαλύτερες τιμές» ιερό που  βρισκόταν νοτιότερα στην θάλασσα, στην αρχαία Αμάρυνθο, γράφει ο  Γάλλος  ιστορικός,  αρχαιολόγος και καθηγητής της  αρχαιο-ελληνικής ποίησης  στην Σορβόνη  Jules Girard το 1852. Σε ηλικία  27 ετών ήρθε στην Εύβοια και πεζός αναζήτησε όλα τα αρχαία ιερά, για τα οποία έγραψε  όταν δημοσίευσε την εργασία του  «Ιστορία της αρχαίας Εύβοιας» που  μεταφράστηκε στα ελληνικά από τον  Γ. Ι. Φουσάρα. ( ΑΡΧΕΙΟ ΕΥΒΟΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΤΟΜΟΣ ΙΑ, Αθήνα 1964. Βλ Αμάρυνθος).

 (2) Μαργαρίτας Πουρνάρα  «Τράτες, γρι-γρι και τρεχαντήρια πεθαίνουν στη στεριά» ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 7.8.2011 « Τα τελευταία 20 χρόνια πάνω από 5.000 ξύλινα αλιευτικά σκάφη καταστράφηκαν με τις ευλογίες της ελληνικής πολιτείας και της Ευρωπαικής Ένωσης. Το χρονικό του αφανισμού του ελληνικού στόλου των ψαροκάικων που ακόμα και σήμερα είναι ο μεγαλύτερος στην γηραιά Ήπειρο αριθμώντας περίπου 17.500 σκάφη ξεκινά από την δεκαετία του 1990. Την τελευταία εικοσαετία έχουμε χάσει πάνω από 3.000 τρεχαντήρια, 600 γαίτες, 150 καραβόσκαρα. Χάσαμε γνώση που είχε περάσει από γενιά σε γενιά, καθώς το ξύλο ήταν το πρώτο ναυπηγικό υλικό για χιλιάδες χρόνια. Ενώ η πολιτική ήταν σχεδιασμένη  για να προστατεύσει την πανίδα και την χλωρίδα του βυθού δεν προέβλεπε την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.»

(3) Το  παλιό εργοαστάσιο  ΑΓΕΤ-ΗΡΑΚΛΗΣ  χτίστηκε δίπλα ακριβώς από το παλιό εργοστάσιο της ΔΕΗ και εκμεταλλευόταν την τέφρα που παραγόταν από την λειτουργία του, μετά την καύση του λιγνίτη, μαζί επίσης με τα άφθονα αδρανή υλικά από τους γύρω λόφους για την παραγωγή τσιμέντου. Βλ. Λαογραφικό περιοδικό «ΤΟ ΡΟΠΤΡΟ», αρ. 38 στο  άρθρο του Σπύρου Κωνσταντόπουλου «Ατμο-Ηλεκτρικός Σταθμός Αλιβερίου», Δεκ-2012.

(4) Για επί πλέον στοιχεία του σημαντικού αρχαιολογικού ευρήματος βλέπε το βιβλίο της αρχαιολόγου Αθηνάς Χατζηδημητρίου  «Αλιβέρι, συμβολή στη αρχαιολογική έρευνα της περιοχής», 1990.

Επίσης στο διαδίκτυο η Εταιρεία Ευβοικών Σπουδών γνωστοποιεί τις θέσεις της για την σημασία των πρόσφατων σημαντικών αρχαιολογικών ευρημάτων πλάι στον Κάραβο Αλιβερίου (Μαγούλα), κατά την εκσκαφή από την εργολήπτρια εταιρεία για την τοποθέτηση αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου (20.11.2011). «Με παρέμβαση της ΙΑ ΕΠΚΑ ανεσκάφη τμήμα οικισμού που χρονολογείται στη Μέση Πρωτοελλαδική περίοδο (2.500π.Χ-2.100π.Χ ) με μοναδική αρχαιολογική και ιστορική σημασία για τον τόπο. Τα ευρήματα είναι σημαντικά μετά την ολοκληρωτική καταστροφή της πόλης της κλασσικής αρχαιότητας «Πορθμός»-επίνειο των Ταμυνών- κατά την κατασκευή του ΑΗΣ Αλιβερίου τη δεκαετία του 1950». Τα νέα ευρήματα μαζί με τα ευρήματα από προηγούμενες ανασκαφές που έχουν γίνει τοπικά παλαιότερα όπως του Δημήτρη Θεοχάρη στην θέση Μαγούλα (περισυλλέγησαν 2 ειδώλια Μυκηναικής περιόδου), του Γιώργου Παπαβασιλείου που ερεύνησε έναν Λακοειδή τάφο (πρακτικά αρχαιολογικής εταιρείας 1909), πρόσφατα της καθηγήτριας  Νότας Κούρου δύο ιδρίσκες ακέραιες (του 1050 π.Χ.) κ.α. αποδεικνύουν πως η κατοίκηση είναι συνεχής από την εποχή του σιδήρου μέχρι σήμερα στην περιοχή Καράβου.

(5) Ο «Πορθμός» ήταν  σημαντικό λιμάνι της αρχαίας Εύβοιας και κτήση των  αρχαίων Ερετριέων  που είχε τοποθετηθεί από τον  Jules Girard ( 1852)  πιο κοντά στην Ερέτρια, δηλ. κοντά στην σημερινή Αμάρυνθο (ή Βάθεια):  « οχυρωμένη θέση που συχνά μιλεί γι αυτήν ο Δημοσθένης. Ο Φίλιππος έδιωξε από εκεί τους Ερετριανούς  το 342 π.Χ.  και γκρέμισε τα τείχη του»  Βλ  ΑΡΧΕΙΟ ΕΥΒΟΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΤΟΜΟΣ ΙΑ, Αθήνα 1964. Πορθμός.

Όμως οι νεώτερες ανακαλύψεις της δεκαετίας του 1950-60  και οι  πρόσφατες κατά τις εκσκαφές της  νέας μονάδας αποκαλύπτουν την θέση του δίπλα στον σημερινό Κάραβο.  

(6) Ο βενετσιάνικος Πύργος  στο λόφο και στη παραλία πλάι στο λιμανάκι του Αλιβερίου αναφέρεται  το 1852  από τον  Γάλλο Jules Girard στην «Ιστορία της αρχαίας Εύβοιας» όπως  μεταφράστηκε από τον  Γ. Ι. Φουσάρα: «Το επίνειο του Αλιβερίου είναι ένα μικρό λιμανάκι. Εκεί κοντά κατά τα νότια υψώνεται ένα βενετσιάνικο κάστρο σε μια από τις πρώτες  και τις πιο χαμηλές κορφές των βουνών» & «δεν βρίσκεις μήτε λόφο μήτε κοιλάδα εκεί κοντά  χωρίς παρόμοια ερείπια. Εντυπωσιακή εικόνα της φεουδαρχικής κοινωνίας που οι κίνδυνοι μιας καινούργιας κι αβέβαιης κατάκτησης δεν μπόρεσαν να την αλλάξουν και που μεταφέρθηκε με τις βαθιές της διχόνοιες σε μιαν άγνωστη περιοχή των ακτών της Ανατολής. Κάθε φίλαρχος και φιλελεύθερος μικρός άρχοντας οχύρωνε την έδρα του και ήθελε να είναι ικανός να αμύνεται απ’ τους γείτονές του και ταυτόχρονα να βασιλεύει σαν αφέντης στο φέουδό του». Βλ  ΑΡΧΕΙΟ ΕΥΒΟΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΤΟΜΟΣ ΙΑ, Αθήνα 1964. Τάμυνες.

(7) Με αρ. πρωτ. 85 της 3.1.2013 προς τον Δήμαρχο Κύμης –Αλιβερίου ο Πολιτιστικός Σύλλογος  «Ένωση Ταμυναίων Πολιτών « η Παρέμβαση» διεκδικεί την περαιτέρω προστασία και ανάδειξη των ευρημάτων του νεολιθικού οικισμού στην θέση της εκσκαφής.

(8) ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ, έκδοση Λόγου και Τέχνης, Αθήνα Ιούλιος 2000, τεύχος 110 περιλαμβάνει το κείμενο «Θυμάμαι έναν άνθρωπο αφάνταστα στοργικό!» όπου ο γιος του ποιητή Αντρέα Εμπειρίκου, ο Λεωνίδας Εμπειρίκος μιλάει στον Τάσο Γουδέλη για τον πατέρα του: «Σε ηλικία 17 ετών ήταν Τολστοιστής. Όταν πια είχε παραιτηθεί από την επιχείρηση του πατέρα του, πήγαινε με τα πόδια στο Μπογιάτι και όργωνε με τους αρβανίτες χωρικούς το πατρικό τσιφλίκι.Ήταν η πρώτη εξέγερση εναντίον του παππού μου. Η δεύτερη εξέγερση  ήταν όταν πήγε και δούλεψε εργάτης στα λιγνιτωρυχεία του πατέρα του στο Αλιβέρι για λόγους ιδεολογικούς. Εκείνη την εποχή έγραψε το «Κόκκινο Τραγούδι» όπου αναφέρεται σε ένα λαικό δικαστήριο, στο οποίο ο πρόεδρος ήταν ένας λεβητοποιός, «ένας λεβέντης δικαστής» και μάλλον δικάζει κάποιον που μοιάζει του παπού μου…» Ο πατέρας του ποιητή Λεωνίδας Εμπειρίκος, εφοπλιστής,  είχε αναλάβει την εξόρυξη του λιγνίτη στο Αλιβέρι το διάστημα. του μεσοπολέμου.Το κατωτέρω αιματηρό περιστατικό που συνέβη στα Λιγνιτωρειχεία Αλιβερίου, κατά πάσα πιθανότητα συνέβη από τον πατέρα του. 

« Την 10 Αυγούστου 1933 η αστυνομία χτύπησε άοπλους εργάτες των λιγνιτωρυχείων Αλιβερίου που διαμαρτυρήθηκαν με τις γυναίκες και τα παιδιά πλάι τους επειδή είχαν μείνει απλήρωτοι πέντε μήνες και πλέον ήταν αδύνατον να δουλέψουν νηστικοί μέσα στις στοές. Τραυματίστηκαν  γύρω στους είκοσι και ένας νεκρός». Εφημερίδα  Η  ΠΑΛΗ ΤΩΝ ΤΑΞΕΩΝ  της 12-8-1933. 

Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνονται από την δημοσίευση μιας συνέντευξής του Αντρέα Εμπειρίκου στον  επίλογο του βιβλίου ΦΩΤΟΦΡΑΚΤΗΣ, ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ Α.ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ, εκδόσεις ΑΓΡΑ,2001, στην οποία αναφέρει «…λίγο πριν (από το 1934) είχαν λάβει χώρα απεργίες και βρέθηκα σε δύσκολη θέση. Γιατί αφ’ ενός δεν ήθελα να να φανώ ασυνεπής στις ιδέες μου, αφ’ ετέρου δεν ήθελα να δυσαρεστήσω τον πατέρα μου, προς τον οποίο έτρεφα μεγάλη ευγνωμοσύνη…»

Οι ιδέες του τολστοιστή, αριστερού και υπερρεαλιστή ποιητή Αντρέα Εμπερίκου ήρθαν σε σύγκρουση με τον πατέρα του στο Αλιβέρι. «Παραιτήθηκα και αφοσιώθηκα οριστικώς στην λογοτεχνία και την ψυχανάλυση», λέει ο Αντρέας Εμπειρίκος.  

(9) «Ο Στράβωνας λέει πως στις Τάμυνες ήταν ένας ναός του Απόλλωνα κι ο Στέφανος Βυζάνιος ένας ναός του Δία» γράφει ο Jules Girard  Βλ  ΑΡΧΕΙΟ ΕΥΒΟΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΤΟΜΟΣ ΙΑ, Αθήνα 1964. Τάμυνες.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν από την συγγραφέα  δέκα μήνες μετά το  κείμενο.

Δεν ήταν 22 Μαίου 2012 αλλά 30 & 31 Μαρτίου 2013 στο Αλιβέρι, αλλά  ο νοτιάς έτυχε να είναι πάλι ο ίδιος. Να κρατάει μόνο τα περιγράμματα, αφαιρώντας τον όγκο από τα κτίσματα και το τοπίο.

Βέβαια τα κουβούκλια της αρχαιολογίας έχουν αποσυρθεί και οι αρχαιότητες έχουν απομακρυνθεί για την λειτουργία του έργου. Το αέριο που διαφεύγει στην ατμόσφαιρα την στιγμή της φωτογράφησης  προφανώς είναι ατμός από τις δοκιμές σύνδεσης της μονάδας. Στο τοπίο δείχνει ακριβώς το σημείο σύνδεσης του αγωγού φυσικού αερίου με την 5^η μονάδα παραγωγής ενέργειας της ΔΕΗ.

Το τσιμεντάδικο της ΑΓΕΤ- σήμερα LAFARGE- δουλεύει  από τα υπολείμματα της τέφρας από την καύση του λιγνίτη, όσο υπάρχει ακόμα διαθέσιμο υλικό. Οι πανοραμικές φωτογραφίες είναι παρμένες από τον περιφερειακό δρόμο της ΑΓΕΤ και  βλέπουν  όλο τον κόλπο και το Αλιβέρι.

Οι παλιές φωτογραφίες  αρ 9,10 της ΔΕΗ παραχωρήθηκαν από το αρχείο του περιοδικού ΡΟΠΤΡΟ.

ΦΩΤ-15 Η Νέα μονάδα παραγωγής ενέργειας με τα κουβούκλια ελέγχου