Blog Post

Εισήγηση στο 11^ο Πανελληνιο Συνέδριο Αρχιτεκτόνων στο Ζαππειο Μέγαρο του ΣΑΔΑΣ ΠΕΑ τον Μαρτιο 2011, της ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ  ΠΕΠΕ

«…Ω! ευμορφάδα αρχοντική και μυστικά χυμένη
που δεν θαμπώνεις τη ματιά και την ψυχή φτερώνεις»
Κωστής Παλαμάς

Θα σας μιλήσω κι εγώ, όπως γράφει ο Κωστής Παλαμάς, για την αρχοντιά και τα μυστικά της ελληνικής αρχιτεκτονικής, διώχνοντας ως αντιπάλους και εχθρούς μου όσους θαμπώνουν τη ματιά με την αρχιτεκτονική τους, είτε για να κοροιδέψουν, να πουν κάτι άλλο απ’ αυτό που υπάρχει, ή για να βγάλουν χρήματα ….

Για ποιο λόγο; Μα για να «φτερώσω τη ψυχή», κάτι που χρειάζεται σήμερα σ’ όσους ασκούν το επάγγελμα του αρχιτέκτονα, γιατί χωρίς «ψυχή» αρχιτέκτων δεν γίνεσαι!

Πώς σκέφτεσαι

Α. Να γνωρίζεις καλά το παρόν-την σύγχρονη παράδοση, που σημαίνει τι σου έχει παραδοθεί.
Β. Να γνωρίζεις καλά την σύγχρονη έντεχνη ελληνική αρχιτεκτονική.  Τι έχουν χτίσει άλλοι σημαντικοί αρχιτέκτονες στον καιρό τους, στο δεδομένο κοινωνικό ή αρχιτεκτονικό πρόβλημα.

Αναφέρω λοιπόν ένα παράδειγμα από τα Αρχοντικά της Μακεδονίας, σε σχέδια αποτύπωσης των αρχιτεκτόνων Αλεξάνδρας και Δημήτρη Μωρέτη, Γ. Γιαννουλέλλη(1) στη μνήμη της Αλεξάνδρας Μωρέττη που έφυγε αυτό το καλοκαίρι από κοντά μας: το αρχοντικό Βούρκα στην Κοζάνη, 1748. Για να δείξω πόσο τα κτίρια αυτά «ερωτοτροπούν με τον ήλιο» με ανοίγματα που δεν είναι οι «τρύπες στον τοίχο της λιθοδομής» όπως κατηγορεί ο Le Corbusier την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, αλλά με μεγάλα συνεχή ανοίγματα σε ενιαίες ξυλοκατασκευές, που ο ίδιος έχει αναδείξει. Γιατί εδώ στην Ελλάδα έχουμε μια γόνιμη παραδοσιακή αρχιτεκτονική με εντελώς σύγχρονη αντίληψη δομής που δυστυχώς οι Έλληνες αρχιτέκτονες σήμερα  αγνοούμε.

Παρατηρούμε πόσο ο χειμωνιάτικος ήλιος μπαίνει μέσα στον μεγάλο ημι-υπαίθριο χώρο του Α’ ορόφου(σάλα) που βρίσκεται αμέσως μόλις ανέβεις την κλίμακα του ισογείου, είναι κοινόχρηστος χώρος με χαγιάτι που δίνει στα υπνοδωμάτια (οντάδες). Το καλοκαίρι που το κλίμα της Μακεδονίας είναι αρκετά ζεστό, ο μεσημεριανός ήλιος εμποδίζεται να μπει λόγω αλλαγής της κλίσης του από την τεράστια προεξοχή της στέγης («αστρέχα») πλάτους 1,00μ.

Το «ξεπεταχτό» στην Ν.Α. γωνία του Ά ορόφου –  άλλος ένας  ημιυπαίθριος χώρος (ο «καλοκαιρινός οντάς»)- Χρησίμευε για να κοιμούνται οι άνθρωποι εκεί τα καλοκαιρινά βράδια. Πόσο λοιπόν σημαντικός ήταν ο ημιυπαίθριος χώρος άλλοτε για το ελληνικό κλίμα, με τις ιδιαιτερότητες του και πόσο σήμερα εμείς με τον ξενόφερτο τρόπο ζωής μας αδιαφορούμε για την αξία του! (βλ κατωτέρω τομή)

Aρχοντικό Βούρκα στην Κοζάνη, 1748, TOMH με τις κλίσεις του ήλιου

Πώς σχεδιάζεις

Ο Βιοκλιματικός Σχεδιασμός κτιρίων με βάση τα Παθητικά Ηλιακά συστήματα Π.Η.Σ. είναι δυνατός στα όρια της σύγχρονης πόλης και πραγματεύεται την θέση του κτιρίου στο οικόπεδο με βάση τον προσανατολισμό, το κλίμα, τους Β. Β.Α. ανέμους,  γενικά το φυσικό περιβάλλον στο τοπίο του οικοπέδου.

Η τεχνική της ανάπτυξης των ανοιγμάτων του κελύφους γίνεται:

1.Το κτιριακό κέλυφος ανοίγει με μεγάλες γυάλινες επιφάνειες προσανατολισμένες στον νοτιά, προς ένα αίθριο ή μια εσωτερική αυλή. Τα νότια υαλοστάσια είναι όμως κατάλληλα προστατευμένα για το καλοκαίρι με στέγαστρα (σχεδιασμένα με βάση τη σωστή κλίση του ήλιου), ώστε το κτίριο να δέχεται όλη την ηλιο-συλλογή τον Χειμώνα, όμως το καλοκαίρι να σκιάζονται και οι ακτίνες του ήλιου λόγω αλλαγής κλίσης τους να μην εισέρχονται στο εσωτερικό του, ούτε ακόμη να χτυπούν στα υαλοστάσια.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΑΥΛΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1. Το κτιριακό κέλυφος ανοίγει με μεγάλες γυάλινες επιφάνειες προσανατολισμένες στον νοτιά, προς ένα Aίθριο ή μια Eσωτερική αυλή. Τα νότια υαλοστάσια είναι όμως κατάλληλα προστατευμένα για το καλοκαίρι με στέγαστρα (σχεδιασμένα με βάση τη σωστή κλίση του ήλιου), ώστε το κτίριο να δέχεται όλη την ηλιο-συλλογή τον Χειμώνα, όμως το καλοκαίρι να σκιάζονται και οι ακτίνες του ήλιου λόγω αλλαγής κλίσης τους να μην εισέρχονται στο εσωτερικό του, ούτε ακόμη να χτυπούν στα υαλοστάσια.
   ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ:  Βλ Τα  ανάκτορα της Κνωσού, τα αρχαία ελληνικά σπίτια στην Αθήνα, Όλυνθο κ.ά.
2. Η μετάβαση από το εσωτερικό του κτιρίου και κυρίως τους χώρους υποδοχής του προς το αίθριο ή τον εξωτερικό χώρο γίνεται μέσω ενός υποστέγου (ημι-υπαίθριου χώρου «μετάβασης»), ο οποίος είναι κατάλληλα σχεδιασμένος αναλόγως της κλίσης του ήλιου για μεγαλύτερο  σκιασμό το θέρος. Η διαμονή σε αυτούς τους χώρους είναι άνετη τον χειμώνα και το καλοκαίρι.
   ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Τα παλιά Αθηναικά σπίτια με τις στοές στο ισόγειο και  τα ηλιακωτά στον όροφο στο νοτιά. (ΒΛ. Άρη Κωνσταντινίδη «τα παλιά Αθηναικά Σπίτια», εκδόσεις Πολύτυπο, 1983)(2).
3. Γίνεται απαραίτητη μείωση των ανοιγμάτων Ανατολικής-Δυτικής όψης, αφού δύσκολα προστατεύονται το καλοκαίρι λόγω αλλαγής της κλίσης των ακτίνων του ήλιου. Τα σωστά οριζόντια στέγαστρα στη δύση θα πρέπει να είναι άνω των 3,50μ.
   ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Τάκης Ζενέτος, κατοικία Ξάνθου 21, Γλυφάδα, 1961, σήμερα κατεδαφισμένο, το σκίτσο του-μισό βρίσκεται στην αφίσα του συνεδρίου. (3)
4. Μόνιμος αερισμός – δροσισμός (από βορά προς νότο) ανοίγοντας μικρά παράθυρα, κυρίως για νυχτερινό δροσισμό. Ο διαμπερής αερισμός του κτιρίου είναι απαραίτητος κυρίως το θέρος.
   ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ : στην ανοικοδόμηση της Σαντορίνης μετά τους σεισμούς του 1956 η σύγχρονη αρχιτεκτονική των νέων τότε αρχιτεκτόνων υπό την διεύθυνση του Κ. Δεκαβάλλα, κατασκεύασε συγκροτήματα κατοικιών χρησιμοποιώντας  αίθρια, αυλές, θόλους και ενδιάμεσα υπόστεγα στον νότο, εκμεταλλευόμενοι μικρά βορινά ανοίγματα για θερινό δροσισμό. (4)
   Το 2001 η Αγνή Κουβελά χτίζει στην Σαντορίνη το σπίτι διακοπών με κουφώματα γύρω από διαμπερείς τρύπες στους τοίχους για φυσικό αερισμό-δροσισμό.
   Στις σύγχρονες ελαφριές ξύλινες ή μεταλλικές κατασκευές επίσης έχουμε εύκολα στέγαση από μεταλλικά πανέλλα με θερμομόνωση ή διπλές αεριζόμενες  στέγες, όπου ο αέρας κινείται μέσα σε διπλό τοίχωμα στέγης και δροσίζει το εσωτερικό χώρο.  Αεριζόμενες προσόψεις κτιρίων γίνεται επίσης με διπλό κέλυφος σε ελάχιστες εφαρμογές στην Ελλάδα.
5. Εσωτερική κατακόρυφη διάρθρωση κατανομής θερμοκρασίας σε σχέση με τις εσωτερικές λειτουργίες του κτιρίου.
   ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ  Παραδοσιακή αρχιτεκτονική : Σπίτι-πύργος στην Μυτιλήνη (5)
6. Εκμετάλλευση της γεωθερμίας δηλ της ενέργειας της γης με την κατασκευή υπόσκαφων μερών του κτιρίου ή την φύτευση των εσωτερικών αυλών με φυλλοβόλα δέντρα για ηλιοσυλλογή τον χειμώνα και σκιασμό το θέρος.
   ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ .Βλ Παραδοσιακή αρχιτεκτονική: οι υπόσκαφοι οικισμοί Σαντορίνης(6).

Πώς χτίζεις

Φυσικά υλικά ή υλικά σύγχρονης τεχνολογίας είναι εξ ίσου σημαντικά στον Βιοκλιματικό Σχεδιασμό αρκεί να τοποθετηθούν σωστά και να προβλέπονται οι απώλειες στην διάδοση της θερμότητας. Τα σύγχρονα υλικά έχουν μεγαλύτερες αντοχές στις περιβαλλοντικές αλλαγές αλλά η διαχείρισή τους σε σχέση με τα φυσικά υλικά, απαραίτητα στην αρχιτεκτονική, είναι αυτή που δίνει ποιότητα και έμπνευση στην κατασκευή.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ Α’ ΒΡΑΒΕΙΟΥ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ  ΤΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ – ΑΝΤΩΝΗ ΤΡΙΤΣΗ (ΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΑ 7 ΙΣΟΤΙΜΑ ΒΡΑΒΕΙΑ) : «ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΚΑΙ ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΥΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΣΤΑ ΤΟΥΡΚΟΒΟΥΝΙΑ, ΑΤΤΙΚΗΣ» (ΜΕΛ.1986-ΚΑΤ. 1989)(7)

Την δεκαετία του ’70 (1958-69) οι γάλλοι Internationale Situationistes γράφουν στο ανατρεπτικό τους κείμενο

«Συνταγή για μια νέα πολεοδομία» (8):

«Πλήττουμε μέσα στην πόλη,
δεν υπάρχει πια βωμός του ήλιου…
Τώρα όλα τέλειωσαν.
Δεν θα το ξαναδείς το χτήμα, δεν υπάρχει.
Πρέπει να το κατασκευάσεις.»

Το βιβλίο αυτό που κυκλοφόρησε το 1979 σε μετάφραση του Π. Τουρνικιώτη, στάθηκε για μας μια πηγή έμπνευσης.

Σκίτσο της Αν.Πεπέ από τα λαικά σπίτια της Λευκάδας με υπόστεγο κ ηλιακωτό

Το 1978 είχε δημοσιεύσει ο Άρης Κωνσταντινίδης το έργο του «Έργα+ Κατασκευές» (9), και υπερασπίστηκε την δομή των υποστέγων από εμφανές μπετόν μπροστά από  χώρους υποδοχής ως αυθεντικά ελληνικό στοιχείο μεσογειακής αρχιτεκτονικής, αποδεικνύοντας πόσο σημαντικό ήταν στα κείμενα και στα σχέδια του βιβλίου του «Τα παλιά Αθηναικά σπίτια», που δημοσίευσε το 1983.

Η δομή της κατασκευής με έναν κλειστό κοινόχρηστο χώρο στον νοτιά που δίνει στα  υπνοδωμάτια,  πάνω από έναν υπόστεγο χώρο-βεράντα στο ισόγειο- που ανοίγει σε μια εσωτερική αυλή, μου έγινε σαφής, σχεδιάζοντας ένα παλιό σπίτι της Λευκάδας, μπροστά στην εσωτερική πλατεία του οικισμού, το 1984.(βλ σκίτσο)

Βιοκλιματικός Σχεδιασμός

Η βάση του σχεδιασμού ήταν να διατηρηθεί ο κλειστός βοριάς από τους ισχυρούς Β, Β.Α ανέμους του Λεκανοπεδίου Αθηνών με τη μεσοτοιχία του συνεχούς συστήματος και το κέλυφος να ανοίξει στον νοτιά με την δημιουργία μιας εσωτερικής αυλής κλειστής από τον δρόμο-Δύση, αλλά ανοιχτής στην Ανατολή, στην θέα και στον ήλιο.

Το πρόβλημα του ηλιασμού των χώρων συνετέλεσε ώστε να διαρθρωθεί κατακόρυφα με κλειστό ηλιακωτό στον όροφο (με μεγάλα νότια υαλοστάσια για ηλιοσυλλογή με φαρδύ γείσο) και υπόστεγη βεράντα στο ισόγειο. Ο ζεστός καλοκαιρινός ήλιος εμποδίζεται να μπει στο εσωτερικό, ενώ μπαίνει άπλετος τους υπόλοιπους μήνες λόγω αλλαγής της κλίσης του (βλ.κατόψεις και φωτ.)

Στο ισόγειο κλείνει προς την πλευρά του δρόμου σε σχήμα Γ με έναν ημιυπαίθριο χώρο εισόδου-στοά – που οδηγεί στην εσωτερική αυλή. Η αυλή βρίσκεται σε επιχωμάτωση με φύτευση από φυλλοβόλα δέντρα  και αποτελεί μια αποθήκη θερμότητας το χειμώνα και δροσιάς για το καλοκαίρι.

(Άνω) Κάτοψη ισογείου και ορόφου (αριστερά) & φωτογραφία Τμήματος εσωτερικής Νότιας όψης από την εσωτερική αυλή(δεξιά) Κατοικία και γραφείο δυο αρχιτεκτόνων, Τουρκοβούνια, Studio 3+1 architects.

Πώς χτίσαμε

Επιλογή μας τα brut υλικά, το εμφανές beton, ο σοβάς αρτιφισιελ και γωνιές μορφοσιδήρου στις εξωτερικές όψεις.

ΑΛΛΑ ΚΤΙΡΙΑ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΣΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Δημήτρης και Τάσος Μπίρης :Κατοικία στην Εκάλη 1975, Λύκειο Ηλιούπολης 1976 και Πολυκατοικία στο Πολύδροσο 1980
• Κωσταντίνος Δεκαβάλλας: Κατοικία στο Καβούρι1971,Κατοικία στην Περιβόλα Αίγινας 1973, Σπίτι στο Διακοφτό 1983*
• Αλέξανδρος Τομπάζης: Σπίτι διακοπών στην Τράπεζα Αιγιαλείας 1978, Παθητική ηλιακή κατοικία στην Εκάλη 1980
• Γιάννης Ζαχαριάδης, Θανάσης Σπανομαρίδης: Κατοικία στην Αίγινα, 1977
• Μιχάλης Σουβατζίδης: Μονοκατοικία στην Ν. Φιλοθέη, 1985
• Παντελής Νικολακόπουλος: Κατοικία στα Κιούρκα,1988
• Κυριάκος Κρόκος: Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης 1989
• Αγνή Κουβελά: Συγκρότημα δύο κατοικιών στην Κηφισιά, 2000, και Εξοχική κατοικία στην Άνδρο, 2001.
• Τάσης Παπαιωάννου, Δημήτρης Ησαίας: Δύο διόροφες κατοικίες στην Πεντέλη, 2001
• Γιώργος και Ελένη Μανέτα: Μονοκατοικία οδός Νυμφών, Εκάλη 2004 και Μονοκατοικία στην Εκάλη, 2002.
• Studio 3+1 architects, Πέτρος Μπερτζουάνης-Αναστασία Πεπέ:
  Βιοκλιματική κατοικία στην Καρυά, περιφέρεια της Πάτρας 1991,
  Βιοκλιματική κατοικία στην Δραγώλαινα Πάτρας,σύμμεικτη μεταλλική κατασκευή, 2001.
• Έλενα Σταυροπούλου: Κατοικία και αρχιτεκτονικό γραφείο στην Ν.Φιλοθέη,2006
• Αλέξανδρος-Μάριος Νικηφοριάδης, Δανάη Σκαράκη: Κατοικία στη Περιβόλα Χανίων, 2007

ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ  (Π.Η.Σ. και Α.Π.Ε.)

Επειδή τα Παθητικά Ηλιακά Συστήματα ΠΗΣ μπορούν να λειτουργήσουν κάλλιστα παράλληλα με τα Ενεργητικά Συστήματα, όπως είναι η χρήση φωτοβολταικών στοιχείων στην στέγη, η εκμετάλλευση της γεωθερμίας του οικοπέδου με αντλίες θερμότητας, τα ενεργειακά τζάκια κλπ. ο συνδυασμός των δύο συστημάτων δίνει νέες δυναμικές μορφές σύνθεσης στην ελληνική αρχιτεκτονική.

Όταν η στέγη φέρει φωτοβολταικά στοιχεία που εντάσσονται στο κέλυφος του κτιρίου και δομείται με τον σκελετό της οικοδομής, μας δίνει  δυναμικές αρχιτεκτονικές λύσεις.

ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΝΟΜΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ    (ΚΕΝΑΚ  Ν.3661ΦΕΚ89Α /19.5.2008, ΦΕΚ 1387Β/2.9.2010, ΦΕΚ407Β/9.4.2010)

Πιστεύω ότι η Βιοκλιματική αρχιτεκτονική με τα Παθητικά Ηλιακά Συστήματα  δομείται στο όριο της πόλης και όχι μέσα στον σύγχρονο αστικό ιστό όπως έχει ήδη διαμορφωθεί, ακριβώς γιατί στο όριο της πόλης, με το γύρω φυσικό περιβάλλον, υπάρχουν ευνοικές συνθήκες λειτουργίας ενός Βιοκλιματικού κτιρίου. Εκεί μπορούμε με άνεση να μιλήσουμε για φυσικό αερισμό, δροσισμό και ηλιασμό ή σκιασμό των ανοιγμάτων του κτιρίου.

Όταν μέσα στον αστικό ιστό της πόλης δεν υπάρχει πρόβλεψη μιας σαφούς ενεργειακής πολιτικής σε πολεοδομικό επίπεδο, όταν οι ελληνικές πόλεις «νοσούν», δύσκολα θα μπορέσει το κτίριο που θα σχεδιαστεί με τα παθητικά ηλιακά συστήματα να δημιουργήσει ένα μικροκλίμα και να δώσει στους κατοίκους του αυθεντικές, υγιείς συνθήκες διαβίωσης.

Χωρίς δίκτυα πεζοδρόμων ή πρασίνου, χωρίς πρόβλεψη τήρησης μεγίστου ύψους  κτιρίων αναλόγως των υψομετρικών καμπύλων του εδάφους στους λόφους ή στα σημεία πανοράματος της πόλης, ώστε να διατηρείται η οπτική συνέχεια και η θέα, χωρίς συνέχεια των ακαλύπτων των οικοδομικών τετραγώνων τα Παθητικά Ηλιακά Συστήματα είναι ουτοπικά.

Οι πόλεις «νοσούν» και δεν γίνεται θεραπεία μόνο  με αξιολογήσεις, αλλά μόνο αν εφαρμοστούν σωστά οι πολεοδομικές μελέτες.

Με τον νέο ΚΕΝΑΚ θα υποχρεώνονται όλες οι νέες κατασκευές και τα ριζικά ανακαινιζόμενα κτίρια στην τυποποίηση των υλικών τους  και του ενεργειακού εξοπλισμού τους, ώστε να μειωθούν οι ενεργειακές δαπάνες λειτουργίας τους μπροστά στην οικονομική κρίση. Προτείνονται μεν ορθά οδηγίες βιοκλιματικού σχεδιασμού των κτιρίων αλλά ο έλεγχος που υιοθετείται των υλικών κατασκευής και λειτουργίας εξοπλισμού του είναι αμφίβολο αν μπορούν οι κατασκευαστές να υλοποιήσουν. Οι αντιφάσεις που προκύπτουν στον ΚΕΝΑΚ είναι πάμπολλες.

Η τυποποίηση αυτή προτείνεται από το «κτίριο αναφοράς» ως  μοντέλο τυποποιημένων ορίων συντελεστών υλικών ανοιγμάτων, σκελετού, τοίχων, δωμάτων και υπογείων, με το οποίο το νέο κτίριο καλείται να συγκριθεί και να προσαρμοστεί (κατηγορία-Β), ή βελτιστοποιηθεί (κατηγορία-Α).

Τα στοιχεία του Βιοκλιματικού Σχεδιασμού καταγράφονται και λαμβάνονται υπ’ όψιν κυρίως στα προγράμματα επεξεργασίας του λογισμικού για την επίλυση της Ενεργειακής μελέτης, η οποία έχει άμεση σχέση με την Αρχιτεκτονική μελέτη.

Απαιτούνται επίσης όλες οι μελέτες Η/Μ που ρυθμίζουν την θέρμανση, ψύξη, κλιματισμό, ζεστό νερό χρήσης που δεν ήταν απαραίτητες με την προηγούμενη νομοθεσία.

Ο νέος νόμος ΚΕΝΑΚ δεν αξιολογεί -προς το παρόν- τη χρήση των Παθητικών Ηλιακών Συστημάτων. Ενώ τα ορίζει, δεν τα διαχειρίζεται, ότι μειώνουν την ενεργειακή κατανάλωση. Επί πλέον δεν τα ελέγχει με την απαιτούμενη ακρίβεια, όπου προτείνονται από τους μελετητές, ώστε να λειτουργούν σωστά.

Αλλά επειδή ακόμα δεν έχει εφαρμοστεί πλήρως ο ΚΕΝΑΚ, δεν μπορεί να κριθεί, όπως γίνεται με όλες τις νέες νομοθεσίες. Τα ηλιακά κέρδη και οφέλη που αποδίδουν τα Παθητικά Ηλιακά Συστήματα και υστερούν στη νομοθεσία, πιστεύω να αξιολογηθούν αργότερα σε επόμενες οδηγίες.

Ο ΓΟΚ-85 και ο ΓΟΚ-2000 είχαν επίσης οριοθετήσει τα οργανικά στοιχεία του Βιοκλιματικού σχεδιασμού, δηλαδή Αίθρια,  ημιυπαίθριους χώρους,  Στέγαστρα ηλιοπροστασίας αλλά δεν έδιναν επιπλέον δυνατότητες στον αρχιτέκτονα-μελετητή ουσιαστικής εκμετάλλευσης τους.

Για τις πόλεις που «νοσούν» οι ρυθμίσεις του ΚΕΝΑΚ θα προτείνουν νέα υλικά τεχνολογίας, όπως ενεργειακά υαλοστάσια, διατομές αλουμινίου με θερμοδιακοπή, εξωτερικές θερμομονώσεις και πιθανόν αργότερα υλικά νανο-τεχνολογίας -που μπήκαν ανεξέλεγκτα στην ζωή μας χωρίς γνώση των άπειρων δυσμενών συνεπειών τους.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο σωστός Βιοκλιματικός σχεδιασμός δίνει ένα ολοκληρωμένο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό λειτουργίας του κτιρίου που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στις διαστάσεις των υποστέγων βάσει της κλίσης των ακτίνων του ήλιου, των σκιάστρων, των ανοιγμάτων,  των κλίσεων στέγης κλπ έτσι ώστε να  αλληλοκαλύπτονται οι ανάγκες ηλιασμού τον χειμώνα και σκιασμού το θέρος, του εξωτερικού δροσισμού το θέρος και της εσωτερικής άνεσης τον χειμώνα. Μόνο έτσι το κτίριο δομείται ως ένα οργανικό σύνολο.

Στόχος της καλής αρχιτεκτονικής δεν είναι να ελαχιστοποιήσει τις δαπάνες λειτουργίας του κελύφους προτείνοντας ένα τυποποιημένο, ομοιογενές κέλυφος που θα επιτυγχάνει ιδανικές συνθήκες ενεργειακής απόδοσης!

Στόχος της είναι μια λύση που να βασίζεται στην ανθρώπινη διαβίωση, να προσαρμόζεται στις σύγχρονες ανάγκες του χρήστη και να χρησιμοποιεί τα νέα υλικά κατασκευής.  Ο Βιοκλιματικός Σχεδιασμός επιτυγχάνει μια καλή σχέση μεταξύ εσωτερικού, εξωτερικού χώρου και περιβάλλοντος τοπίου με αποτέλεσμα τη μείωση από μόνη της των δαπανών ενέργειας της λειτουργίας του.

Η Ελλάδα είχε διατηρήσει μέχρι πρόσφατα (τη δεκαετία του 1960) μια ζωντανή παράδοση, η οποία έχει αγνοηθεί από μας τους ίδιους, ενώ αν μελετηθεί από τους σύγχρονους αρχιτέκτονες και ενσωματωθεί στη σύγχρονη αρχιτεκτονική, δίνει νέο τρόπο σκέψης και νέες προτάσεις βιοκλιματικού σχεδιασμού σε πολλά προβλήματα της σύγχρονης ζωής.

Ιανουάριος 2011, για τον ΣΑΔΑΣ ΠΕΑ

ΠΕΠΕ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ,
ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΕΜΠ

ΟΔΟΣ ΜΠΟΥΑΙΩΝ-6 11524, ΑΘΗΝΑ,
www.studio3plus1.gr
email: info@studio3plus1.gr

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ -ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

(1) «Αρχοντικά της Κοζάνης και της Σιάτιστας» Αθήναι 2005, Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, τεύχος 3, Αρχοντικό του Βούρκα, Κοζάνη, Σύλλογος ελληνικής λαικής τέχνης. Στην Φιλιππούπολη το 2007 είδα το αρχοντικό του έμπορα Κουγιουμτζόγλου να κατέχει, καλοδιατηρημένο, σαφή θέση στη παλιά πόλη.
(2) Άρη Κωνσταντινίδη  «Τα παλιά Αθηναικά σπίτια», εκδόσεις Πολύτυπο 1983
(3) Τάκης Ζενέτος «Ψηφιακά οράματα και αρχιτεκτονική» Ελένη Καλαφάτη, Δημήτρης Παπαλεξόπουλος
(4) «Αρχιτεκτονική του 20^ου αιώνα-Ελλάδα»  Ε.Ι.Α.- Deutsches Architektur Museum- Prestel 1999
(5)Πύργος στη Μυτιλήνη, πηγή: Γιάννης Τρουμπούνης «Ηλιακή ενέργεια και Αρχιτεκτονική» Εξάντας 1981.
(6) Οικολογικά σπίτια στη Σαντορίνη – world ecological school of Santorini, YΠΕΧΩΔΕ,1997
(7) «Ελληνική Κατοικία 2000-Πανελλήνιος Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Οικολογικής Κατοικίας»  ΥΠΕΧΩΔΕ.1999.
(8)Το 1979 κυκλοφόρησε στην Ελλάδα σε μετάφραση των Κλώντ Λωράν και Πάνου Τουρνικιώτη το βιβλίο «Χωροταξία» με κείμενα των Internationale Situationistes.
Εκεί βρίσκουμε επίσης:« Η αρχιτεκτονική είναι ο απλούστερος τρόπος να αρθρώσεις τον χρόνο και τον χώρο, να οργανώσεις την πραγματικότητα, να ονειρευτείς»
(9) Άρη Κωνσταντινίδη «Έργα + Κατασκευές  Άρης Κωνσταντινίδης» εκδόσεις Άγρα1981