Blog Post

Διανύοντας ήδη τον 5^ο χρόνο της ελληνικής οικονομικής κρίσης ως συνέπεια μιας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, με την εθνική μας πολιτική να δρα αρνητικά για τις δημόσιες ή ιδιωτικές επενδύσεις στη χώρα μας, ίσως θα έπρεπε να σκεφτούμε για ακόμα μια φορά να επενδύσουμε στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που -σαν από θείο χέρι- έχουν δοθεί απλόχερα στη χώρα μας: στον ήλιο (ηλιακή ενέργεια), στην ενέργεια του εδάφους (γεωθερμία), στην ενέργεια του αέρα(αιολική ενέργεια) και να χτίζουμε με Βιοκλιματικό Σχεδιασμό στην αρχιτεκτονική τα κτίριά μας, χρησιμοποιώντας κυρίως τα Παθητικά Ηλιακά Συστήματα.

Οι ενέργειες αυτές έδωσαν στη χώρα μας και στον λαό της την δυνατότητα να σκέφτεται και να επιβιώνει σε καλύτερες συνθήκες διαβίωσης με λιτότητα και οικονομία.

Η αρχιτεκτονική μας κληρονομιά έχει πολλά παραδείγματα οικισμών που επιβίωσαν με τα ελάχιστα οικονομικά μέσα και εντάχτηκαν αρμονικά στο περιβάλλον τους όπως η αρχιτεκτονική των Κυκλάδων. Το παράδειγμα της Σαντορίνης (φωτ-2,3) μας δείχνει πώς λειτουργούσαν τα σπίτια σαν οικολογικά σύνολα: εκμεταλλευόμενα τον αέρα για δροσισμό, την συλλογή ομβρίων για οικονομία νερού στις στέρνες, την ηλιακή ενέργεια για ηλιοσυλλογή και την γεωθερμία δηλ την δύναμη της ροής της θερμότητας της γης.

Τα αρχιτεκτονικά σύνολα που θαυμάζουν οι Έλληνες και ξένοι στα νησιά μας επιτυγχάνουν μια αρμονία με τον τόπο που οφείλεται στην ενότητα των κτισμάτων μεταξύ τους και στην ένταξή τους στο τοπίο, δημιουργώντας υψηλή ποιότητα ζωής.

φωτ-4 Αίγινα, Μονόχωρο σπίτι στην Πέρδικα, παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Είναι ελάχιστα υπερυψωμένο από το έδαφος στο βοριά, αλλά είναι ανοιχτό στον ήλιο με ανοίγματα και μεγάλη βεράντα στον νότο.

Το δέσιμο του κτιρίου με το έδαφος ήταν σημαντικό επίσης στους παραδοσιακούς οικισμούς, γιατί εξασφάλίζε αφ΄ενός καλή προστασία από τους Β., Β.Α ανέμους, αφ ετέρου μεγάλη θερμοχωρητικότητα μέσω των λιθοδομών στο εσωτερικό του.

Η αρχιτεκτονική των Παθητικών Ηλιακών Συστημάτων Π.Η.Σ. δεν ήταν άγνωστη στην αρχιτεκτονική της Μινωικής Κρήτης. Αν δει κανείς τα παλάτια της Κνωσσού, της Φαιστού ή της Ζάκρου θα παρατηρήσει μια αρμονική ροή στη διαβάθμιση χώρων από μια κοινόχρηστη Μεγάλη Αυλή προς τις μικρότερες εσωτερικές Αυλές-Αίθρια που χρησίμευαν για αερισμό και φωτισμό των ισογείων. Η μετάβαση γινόταν μέσω υποστέγων που οδηγούσαν προς τις Αίθουσες του Ανακτόρου ενώ η καθημερινή ζωή ξετυλιγόταν κυρίως σ’ αυτούς. Αυτό φανερώνεται μέχρι στις μέρες μας από τις έντονες τοιχογραφίες των τοίχων του παλατιού της Κνωσσού που ζωντανεύουν από το φως των υποστέγων ή μπορεί να τους φανταστεί κανείς αν διαβάσει την ποίηση του Ομήρου.

Φωτ 5,6 Κνωσσός, το παλάτι μετά την αναστύλωση του Εβανς . Η μεγάλη Αυλή αριστερά και το Εσωτερικό Αίθριο που εισάγει το φως από το δώμα μέχρι το ισόγειο της Αίθουσας του θρόνου.

Η σύγχρονη ελληνική αρχιτεκτονική των δεκαετιών 1960-1980 είχε υλοποιήσει σωστά τα Π.Η.Σ. όπως τα ξενοδοχεία ΞΕΝΙΑ του Ε.Ο.Τ. από την ομάδα του αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη. Άλλο πρωτοποριακό παράδειγμα βιοκλιματικού σχεδιασμού είναι το Λύκειο Μπραχαμίου που κατασκευάστηκε στην Αθήνα το 1970 από τον αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτο. Εφαρμόζει με δυναμισμό την σωστή αναλογία στεγάστρων των σχολικών αιθουσών που αναπτύσσονται γύρω από μια κυκλική εσωτερική αυλή. Όλα αυτά είναι παραδείγματα σημαντικά που μπορεί να αντλήσει κανείς στοιχεία για έναν σύγχρονο βιοκλιματικό σχεδιασμό.

***

Ο Βιοκλιματικός Σχεδιασμός εκμεταλλεύεται κύρια την ηλιακή ενέργεια με τον σωστό προσανατολισμό του κτιρίου που ανοίγει τα μεγάλα υαλοστάσιά του στον νοτιά γιατί μας επιτρέπει να υπολογίσουμε σωστά και εύκολα το μέγεθος του στεγάστρου που θα τοποθετήσουμε μπροστά του για τον θερινό σκιασμό και την αποφυγή της υπερθέρμανσης. Η κλίση των ακτίνων του ήλιου σε σχέση με την οριζόντιο παίρνεται γραφικά 30 μοίρες στο χειμερινό ηλιοστάσιο και 60 μοίρες στο θερινό ηλιοστάσιο ενώ τα σύγχρονα προγράμματα δίνουν μεγαλύτερα ακρίβεια. Ο Ανατολικός ή Δυτικός προσανατολισμός δίνουν πολύ μεγάλο πλάτος αντι-οικονομικών στεγάστρων ενώ στον βοριά τα μικρά ανοίγματα επιτρέπουν φυσικό δροσισμό τους θερινούς μήνες.

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕ Π.Η.Σ.

Η σωστή αρχιτεκτονική μελέτη λαμβάνει υπ’ όψιν της τον Βιοκλιματικό Σχεδιασμό των κτιρίων με Παθητικά Ηλιακά Συστήματα Π.Η.Σ, ο οποίος δομεί το κτίριο ως ένα αρχιτεκτονικό σύνολο που εξοικονομεί ή παράγει ενέργεια και λειτουργεί σε συνέχεια με το κλίμα, το περιβάλλον και το τοπίο.

Έτσι προτείνεται ένας συνολικός σχεδιασμός ώστε ταυτόχρονα το κτιριακό κέλυφος :

Α) Να προστατεύεται από τους Βόρειους-Β.Α. ανέμους

Β) Να ανοίγει στον νοτιά προς ένα Αίθριο ή μια εσωτερική Αυλή, μέσω ενός ενδιάμεσου ημι-υπαίθριου χώρου μετάβασης από τον υπαίθριο στον κλειστό χώρο που επιτρέπει την καθημερινή φυσική δραστηριότητα καθ’ όλο το έτος.

Γ) Να διαθέτει μεγάλα νότια υαλοστάσια με σωστή ηλιοπροστασία, η οποία να βασίζεται στην κλίση των ακτίνων του ήλιου κατά την διάρκεια του έτους.

Δ) Να έχει μείωση των ανοιγμάτων της Ανατολικής και Δυτικής όψης.

Ε) Να διαθέτει μικρά ανοίγματα στον βοριά ώστε να γίνεται διαμπερής αερισμός και δροσισμός από βορά προς νότο.

ΣΤ) Να λαμβάνεται υπ’ όψιν η καθ΄ ύψος διαστρωμάτωση της θερμοκρασίας στους εσωτερικούς χώρους του κτιρίου.

Ζ) Η φύτευση των αύλειων χώρων του νοτιά να γίνεται κυρίως με φυλλοβόλα δέντρα.

Η) Να γίνεται χρήση ενεργειακού τζακιού για την θέρμανση του εσωτερικού χώρου.

Οι αρχές είναι απλές, αλλά χρειάζεται μεγάλη επιμέλεια για την εφαρμογή τους. Γι αυτό όλοι και κυρίως οι αρχιτέκτονες θα πρέπει σήμερα να ενημερώνονται για τις αρχές Βιοκλιματικού σχεδιασμού με ακρίβεια, γνώσεις και μεράκι, ώστε να βοηθήσουν στη μείωση της αλόγιστης κατανάλωσης ενέργειας ενός κτιρίου.

***

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ

Η σημερινή νομοθεσία Ν.Ο.Κ. (Ν.4067/2012) ορίζει ως στοιχεία των Π.Η.Σ τα άμεσου ηλιακού κέρδους (νότια ανοίγματα),τα έμμεσου ηλιακού κέρδους (θερμοκήπια), τα διπλά κελύφη όψεων, τα προστεγάσματα, τα στέγαστρα, και τα υπόσκαφα. Χωρίς όμως να ενδιαφέρεται για την ελευθερία που χρειάζεται η σύνθεση των στοιχείων αυτών ως ένα σύνολο.

Επίσης η σημερινή νομοθεσία ελέγχου της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων με προγράμματα υπολογισμού –ΚΕΝΑΚ για την δημιουργία ταυτότητας του κτιρίου λαμβάνει υπ’ όψιν ελάχιστα τα Παθητικά Ηλιακά Συστήματα Π.Η.Σ., μόνο τους κλειστούς χώρους ηλιοσυλλογής (θερμοκήπια).

Επί πλέον οι «μορφολ